Coincidindo co seu ingreso na prestixiosa Real Academia de Medicina de Galicia, Alejandro Pazos, o investigador do CITIC da UDC especialista en intelixencia artificial e medicina, subliña as bondades desta poderosa ferramenta ao servizo dos profesionais médicos. Considera que os novos modelos de IA supoñen unha auténtica revolución en todo o proceso asistencial. Predición ou prevención de determinados tipos de cancro, axilidade na toma de decisións ou descubrimento temperán e reposicionamiento de fármacos son algúns dos proxectos nos que están a traballar no seu grupo RNASA-IMEDIR da UDC. Neste contexto, destaca o papel do CITIC como a plataforma idónea para facilitar sinerxías, desenvolver proxectos e captar fondos para avanzar nesta liña de investigación.

1. Acaba de ser nomeado Académico Correspondente da Real Academia de Medicina de Galicia. Que significa para vostede este recoñecemento?

Supón, como non podía ser doutra maneira, un recoñecemento ao labor de máis de 30 anos de todos os membros do grupo de investigación que fundei e dirixo desde 1992, dedicados á I+D+i e a transferencia de coñecemento ao sector asistencial de aplicacións de Intelixencia artificial (en diante IA) para o coidado da saúde. E supón un enorme agradecemento en nome de todos os membros do grupo á RAMYCGA por este recoñecemento.

2. No seu discurso de ingreso falou sobre a aplicación da IA no proceso asistencial.Cales considera que son os puntos crave neste proceso?

Nestes momentos estamos a asistir a unha auténtica revolución en todo o proceso asistencial provocado en gran medida pola irrupción dos novos modelos de IA. Estes convertéronse nunha ferramenta moi potente de axuda ao clínico en moitos ámbitos como a elaboración de informes, a interpretación da imaxe médica, etc.

3. Fala vostede das “7P” na medicina actual. Podería explicarnos como a intelixencia artificial se integra en cada unha destas dimensións (Preditiva, Preventiva, Personalizada, Precisa, Participativa, Periférica ou desubicada e Poliprofesional)?

Á velocidade que van as cousas, xa case falaría mellor das “8P”, incorporando unha nova P en referencia a que a atención á saúde ha de ser Permanente, desde a concepción ata o “éxitus”. E estou seguro que seguiremos ampliando esta nómina de P. En todas e cada unha delas a intelixencia artificial está chamada a ter un papel principal facilitando alcanzar os seus obxectivos. No noso grupo xa desenvolvemos algunha aplicación de IA para cada unha delas.

4. Podería mencionarnos algún exemplo ou proxecto concreto no que o seu grupo estea a traballar en procesos relacionados coa aplicación da IA na medicina?

Estamos a traballar na predición de evolución de procesos patolóxicos como é o cancro colo-rectal; na Prevención de Cancro de mama mellorando as imaxes da mamografía do cribado; no desenvolvemento de sistemas de axuda á toma de decisión participativa para xestores de hospitais e pacientes ante situacións de crises; no desenvolvemento de sistemas de asistencia de presencialidad reducida para control de pacientes en unidades de coidados intensivos ou outras unidades Periféricas; no descubrimento temperán e reposicionamiento de fármacos en colaboración  Poliprofesional, etc.

5. Como avaliador de proxectos do PERTE de transición dixital,que propostas observou nos proxectos relacionados con procesos asistenciais?

A gran maioría dos proxectos presentados, e todos os que obtiveron maior cualificación e, por tanto, financiamento, foron proxectos que expuñan a aplicación de técnicas e procedementos de Intelixencia artificial para mellorar os resultados asistenciais. Perdoe que, como avaliador, non poida ser máis explícito nesta resposta.

6. Vostede menciona a importancia de pasar da teoría á práctica diaria no ámbito da intelixencia artificial e a medicina. Cales cre que son os maiores desafíos para lograr esta transición e como o seu traballo aborda estes desafíos?

Os maiores desafíos están relacionados coa alfabetización da poboación xeral e a formación adecuada dos profesionais da saúde; coa aceptación destas técnicas polos profesionais facéndolles ver que a IA é unha potente ferramenta ao seu servizo, que non ten vocación de substituírlle; co uso ético e universal desta potente ferramenta; co desenvolvemento de normativas que preserven ás persoas de vulneracións dos dereitos humanos, etc.

7. Fala vostede, por exemplo, da aplicación da IA en pacientes con diálises, podería explicarnos como a intelixencia artificial pode mellorar especificamente o tratamento e a calidade de vida destes pacientes?

Pois, por exemplo, predicindo e analizando electrolitos, proteínas e outros biomarcadores que permitan anticipar posibles alteracións no estado da función renal e propoñer ao clínico unha actuación terapéutica que evite ou minore os efectos das devanditas alteracións, mesmo antes de que estas se produzan.

8. Como ve o futuro da medicina coa integración continua da intelixencia artificial? Hai áreas específicas nas que cre que a IA terá un impacto revolucionario nos próximos anos?

É previsible que a IA, como ferramenta transversal que é, poida axudar aos clínicos de todas as especialidades a mellorar. En todas elas pode ter un efecto revolucionario ou moi incidente. As áreas na que é máis usada a IA e nas que se está realizando máis investigación na actualidade é en Radioloxía, Oncoloxía, Hematoloxía, Medicina Preventiva, Cirurxía, Medicina Interna, Pediatría, Nefroloxía/Nefroloxía ou Cardioloxía.

9. Que opina sobre o papel transformador da intelixencia artificial na medicina e como espera que esto beneficie aos profesionais da saúde e, en última instancia, aos pacientes mediante o labor de centros como o CITIC da UDC?

Centros como o CITIC teñen, e terán, unha especial relevancia en todo este revolucionario proceso xa que promove a relación entre os profesionais da Medicina e os expertos en IA, ofrecendo unha contorna confortable de traballo entre ambos, liberándonos de tarefas necesarias, pero colaterais, como a identificación de convocatorias de financiamento de proxectos, a preparación de solicitudes de proxectos, a visibilización dos nosos resultados, a xestión dos fondos públicos…

A Intelixencia artificial , como xa dixen, é unha moi potente ferramenta que se pon en mans dos profesionais da medicina para mellorar a calidade asistencial e a sustentabilidade dos servizos públicos de saúde. Por tanto, como ferramenta que é, non ten vocación de substituír aos profesionais, pero si que é probable que os profesionais que manexen esta ferramenta substitúan aos profesionais que non alcancen unha mínima pericia no seu uso.